Ngành cà phê Việt Nam đối mặt với những trở ngại trên thị trường toàn cầu

Là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới và là nhà sản xuất cà phê Robusta hàng đầu, Việt Nam đang phải vật lộn với những áp lực trong nước và quốc tế ảnh hưởng đến ngành này.

Theo Tiến sĩ Devmali Perera, giảng viên tài chính của Đại học RMIT, ngành cà phê của Việt Nam là trụ cột quan trọng của thị trường cà phê toàn cầu và đóng góp đáng kể cho nền kinh tế địa phương.

Đất nước này là nước sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới. Khoảng 97% sản lượng của nó là cà phê Robusta. Phần còn lại bao gồm cà phê Arabica và các giống đặc sản khác.

Trong khi mức tiêu thụ cà phê nội địa ở Việt Nam đang tăng lên thì xuất khẩu lại mang lại thu nhập chính cho người sản xuất cà phê Việt Nam. Tổng xuất khẩu cà phê ước đạt 25 triệu bao loại 60 kg vào cuối giai đoạn 2023-2024, giảm khoảng 10% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, nước này vẫn là nước xuất khẩu cà phê Robusta lớn thứ hai trên toàn cầu, sau Brazil, Perera cho biết.

Theo Perera, ngành cà phê Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức và thay đổi đáng kể khi bước qua thời kỳ thị trường năng động và áp lực môi trường tăng cao.

Giảng viên đại học RMIT chuyên ngành tài chính Tiến sĩ Devmali Perera. Ảnh do RMIT cung cấp.

“Thị trường cà phê Việt Nam phải đối mặt với hai thách thức chính trong năm nay: sản lượng giảm và giá tăng. Tiến sĩ Perera cho biết, giá tăng được thúc đẩy bởi nhu cầu tăng cao cả trong nước và toàn cầu, đặc biệt là ở các nước Đông Nam Á, trong khi điều kiện thời tiết bất lợi và sự gián đoạn chuỗi cung ứng góp phần làm giảm sản lượng”.

Bà cho biết thêm, sản xuất cà phê của Việt Nam ngày càng bị ảnh hưởng bởi hạn hán kéo dài và nhiệt độ tăng cao, làm giảm năng suất và ảnh hưởng đến chất lượng cây trồng.

Giảng viên cao cấp của RMIT về quản lý chuỗi cung ứng và hậu cần, Tiến sĩ Majo George. Ảnh do RMIT cung cấp.

Với tư cách là giảng viên cao cấp của RMIT về quản lý chuỗi cung ứng và hậu cần, Tiến sĩ Majo George giải thích rằng căng thẳng liên quan đến khí hậu đặc biệt gay gắt ở Tây Nguyên, nơi hạn hán nghiêm trọng đã thiêu rụi các đồn điền cà phê và làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm nước tưới tiêu.

Trong khi đó, chuỗi cung ứng toàn cầu phải đối mặt với sự gián đoạn đáng kể do tình trạng thiếu container và tắc nghẽn cảng, khiến các chuyến hàng bị trì hoãn và chi phí tăng cao. Những thách thức này càng trở nên trầm trọng hơn do căng thẳng địa chính trị đang diễn ra trên toàn thế giới.

Tiến sĩ George cho biết thêm, những rào cản hậu cần như vậy khiến cà phê Việt Nam khó tiếp cận thị trường quốc tế đúng thời hạn, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các nhà xuất khẩu.

Sự thiếu hiệu quả trong chuỗi giá trị cũng đặt ra những thách thức. Nhiều hộ nông dân sản xuất nhỏ ở Việt Nam vẫn dựa vào phương pháp canh tác truyền thống, dẫn đến chất lượng và sản lượng không đồng đều. Việc thiếu cơ sở chế biến và bảo quản sau thu hoạch tiên tiến có thể dẫn đến chất lượng bị suy giảm đáng kể.

“Các quy định mới về môi trường, đặc biệt là từ EU liên quan đến dư lượng thuốc trừ sâu, yêu cầu phải điều chỉnh các biện pháp canh tác và tăng chi phí tuân thủ. Tiến sĩ George cho biết điều này gây thêm áp lực cho những hộ nông dân sản xuất nhỏ, những người có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi nhanh chóng.

Theo George, dù có hơn 700.000 ha đất cà phê nhưng nước này đang chật vật tìm đất thích hợp để tăng thêm sản lượng do lo ngại nạn phá rừng và áp lực phải đáp ứng các mục tiêu liên quan đến khí hậu.

Tiến sĩ Perera cho biết, nhiều nông dân trồng cà phê trong nước đã chuyển sang trồng sầu riêng do nhu cầu loại quả này tại Trung Quốc tăng cao. Sự thay đổi này đã làm giảm thêm diện tích dành cho sản xuất cà phê.

Ngoài ra, nông dân Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng chi phí sản xuất tăng cao chủ yếu do giá phân bón và nhân công tăng. Giá cà phê trong nước tăng đã có thể bù đắp một phần cho nông dân về chi phí sản xuất tăng cao này. Tuy nhiên, chi phí sản xuất tăng cao đã khiến cuộc sống của các nhà xuất khẩu gặp nhiều khó khăn.

“Các nhà xuất khẩu hiện đang phải vật lộn với áp lực tài chính, thiếu hụt sản phẩm và chi phí vận chuyển cao hơn, dẫn đến cách tiếp cận thận trọng trong việc nhận đơn đặt hàng mới. Tiến sĩ Perera nhận xét: Nhu cầu ngày càng tăng trong bối cảnh những hạn chế của chuỗi cung ứng tạo ra nhiều biến động về giá và sự không chắc chắn của thị trường đối với cà phê”.

(xem bài viết gốc tại đây Vietnam’s coffee sector faces headwinds in global market)